TÜRKİYE'DE ROTARY

Türkiye'de Rotary'nin Kuruluş Çalışmaları

Türkiye'de Rotary kulüp kurulma  çalışmaları  1928 yılına dayanır. O yıllarda  UR. Rotary,  Orta Doğu ülkelerinde  Rotary'i  bireysel temaslarla  tanıtmaktadır.  Bu amaçla, "Rotary'nin Marco Polo'su" olarak tanınan James W. Davidson 1928 yılının Ağustos ayında ailesi ile birlikte Türkiye'ye gelir  ve çeşitli girişimlerde bulunur. Davidson     Dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya'yı ziyaret ederek, Rotary ile ilgili bilgileri aktarır.   Ancak o yılların koşullarında Rotary hareketine Türkiye'de öncülük edecek kimse çıkmaz.

1950-1952 yılları arasında Ankara'da bir Rotary kulübü kurulabilmesi yolunda girişimde bulunan Uluslararası Rotary, dönemin önde gelen kişilerinden gazeteci-yazar Falih Rıfkı Atay, gazeteci-yazar Ahmet Emin Yalman, tarihçi Prof. Dr. Şükrü Esmer, Ankara Üniversitesi öğretim üyelerinden Dr. Münci Kapani'den bu konudaki olanakların araştırılmasını ister.  

Grup, İçişleri Bakanlığı 'na Ankara' da bir Rotary kulübü kurmak  için dilekçe verir. Bakanlık Rotary'nin yalnızca erkek üyelere özgü bir kuruluş olmasının "Anayasanın kadın ve erkek eşitliği ilkesine aykırılığı" nedeniyle "red" yanıtı verir.  

1953 yılında, dönemin UR Başkanı J. Serratosa Cibils, Lübnan, Mısır, Bahreyn, Arap Emirlikleri, Ürdün ve Kıbrıs'ı kapsayan 245. Bölgenin Guvernörü Augustin J. Catoni aracılığı ile Türkiye'de bir Rotary kulübü kurulması konusunu yeniden inceletir.

Deniz nakliyat işiyle uğraşan Catoni, American Export Lines şirketinin Ortadoğu bölge müdürüdür ve Catoni 'nin ayrıca bir aile şirketi daha vardı ve her iki şirketin de Ankara'da temsilciliği bulunmaktadır.   Catoni, Ankara'nın ünlü lokantası Karpiç'te bir yemek düzenler, yemeğe Ankara Rotary Kulübü'nün çekirdeğini oluşturacağına inandığı Türk ve yabancı iş adamlarını davet eder.  Davet edilen iş adamları arasında Osmanlı Bankası 'nın Ankara Şube Müdürü Cevat Girin, Pan Am Havayolları Türkiye Genel Müdürü Walter Pederson, Melih Çalıkkocaoğlu, ileride Tekfen'i kuracak olan genç mühendisler Feyyaz Berker, Necati Akçağlılar ve Nihat Gökyiğit de vardır.

Toplantıda Rotary kulübüne yönelik yasal engellerin nasıl aşılabileceği konuşulur. Yürürlükteki Dernekler Kanunu'na göre, merkezi yurtdışında olan bir derneğin Türkiye'de kurulması mümkün olmadığı için toplantıdan "Devlet'e Rotary anlatmak" kararı çıkar.

Türkiye'de devlete Rotary'i en iyi anlatacak kişinin   Catoni 'nin her iki şirketinin de Ankara temsilciliğini yapmakta olan Oğuzhan Koraltan'dır. ABD'ndeki öğrenim yıllarında Rotary'i yakından tanıma fırsatı bulan 23 yaşındaki  Oğuzhan Koraltan o tarihlerde TBMM Başkanı olan Refik Koraltan'ın oğludur. Catoni,   Koraltan'ı yanına çağırır ve   Rotary'i anlatır ve şöyle der: "İhtiyaca cevap veren bir kulüptür. Alın, kurulmasına yardım edin."

 Ankara Rotary  Kulübü Tarafından Türkiye'de  ilk  Rotary Kulübü'nün   Kuruluşu 

Catoni'nin önerisini kabul eden Koraltan, Ankara'da bir Rotary kulübü kurma fikrini yakın arkadaşları Mukbil Özyörük ile Nail Avunduk'a açar. Dönemin Adalet Bakanı Halil Özyörük'ün oğlu olan Mukbil Özyörük, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi' nde doçenttir. Ticaretle uğraşan Nail Avunduk ise, İş Bankası Genel Müdürü Üzeyir Avunduk'un oğludur. Dönemin önde gelen siyasetçi ve bürokratlarının oğulları olan bu üç isim, Ankara'da bir Rotary kulübü kurulması için "kurucu heyet"i oluştururlar. Kurucu heyet, Uluslararası Rotary'nin Ana Tüzüğü ve diğer gerekli dokümanları dilimize çevirir ve bunların "Milli Mevzuat" ile uyumunu sağlar; kulüp ana ve içtüzüğünü   hazırlar, ardından resmi başvuru yapılır. Ankara Rotary Kulübü ilk toplantısını, 24 Mart 1954 tarihinde Ankara Palas 'ta yapar. Kulübün kurucu heyeti Ankara Palas 'ta yapılan haftalık toplantılara iş ve siyaset dünyasının önde gelen isimlerini davet etmektedir. Ama Bakanlar Kurulu izni henüz çıkmamıştır.

Ankara Rotary Kulübü'nün kuruluş izni alması bir yılı bulur. Oğuzhan Koraltan tüm bakanlarla defalarca görüşür, makamlarında  görüşemediği bakanları akşam evlerinde ziyaret ederek onlara, Uluslararası Rotary'nin hizmetlerini, Türkiye'ye sağlayabileceği yararları anlatır. Ankara Rotary Kulübü'nün kuruluş çalışmaları Uluslararası Rotary üst yönetimince de dikkatle izlenmektedir. Başkan Herbert J. Taylor, ABD'ye resmi ziyarette bulunan Cumhurbaşkanı Celal Bayar ile temas kurarak, Bayar'ın bazı Rotary kulüplerini ziyaret etmesini sağlar. Aynı dönemde TBMM Başkanı Refik Koraltan da UR'nin Zurich ofisine davet edilir, kendisine Rotary ile ilgili bilgiler sunulur.

Ankara Rotary  Kulübü

Nihayet Bakanlıklar arası uzun ve detaylı incelemeler sonrası, Bakanlar Kurulu'nun 11 Şubat 1955 tarih ve 4445 sayılı kararı ile "Ankara Rotary Kulübü"nün kurulması ve "Rotary International ile işbirliği yapması" izni verilir. Kulüp Başkanlığına Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 'nın Genel Müdürü Şahap Birgi, kulüp sekreterliğine de Oğuzhan Koraltan seçilir. Böylece Ankara Rotary Kulübü, Uluslararası Rotary'nin kayıtlarına Türkiye'nin ilk Rotary kulübü olarak geçer.

Ankara Rotary Kulübü 'nün, Uluslararası Rotary tarafından 23 Mart 1955 tarihinde onaylanan charterı, bu amaçla Ankara'ya özel bir ziyaret yapan UR Dönem Başkanı Herbert J. Taylor tarafından, 7 Nisan 1955 akşamı düzenlenen törenle kurucu üyelerden Cevat Girin' e verilir. Toplantıya Ankara Rotary Kulübü'nün kuruluşunda yoğun emeği olan 245. Bölge Guvernörü Augustin J. Cotani de katılır. Ve Ankara Rotary Kulübü, Lübnan, Mısır, Kıbrıs, Sudan ve Kuveyt'i kapsayan 245. Bölge'ye bağlanır.

Ankara Rotary Kulübü 'nün ilk üyeleri şunlardır: Şahap Birgi (TPAO Gn. Md.), Cevat Girin (Osmanlı Bankası Bölge Md.), Oğuzhan Koraltan (Y. Mak. Müh.), Bernard Nahum (Koç Tic. Md.), Tuğrul Devres (Mimar), Zeyyat Ebüziyya (Gazeteci), Sait Atcı (Jokey Kulübü Bşk.), Kemal Seler (Maden Müh.), Walter Peterson (pan American Havayolları Müdürü), Vedat Urul (İnşaat Müh.), Enis Tokcan, (Tetico Md.), Gani Narazan (Mali Müşavir), Bülent Büktaş (Koç Genel Müdürü), İhsan Doğramacı (Tıp Doktoru, Öğretim Üyesi), Hikmet Belbez (Hukuk Profesörü), Galip Kardam (İnşaat Müh.), Ahmet Tokuş (Mühendis, Milletvekili), Vedat Abut (Gazeteci), Hüseyin Sermet (Mühendis), Vecdi Diker (İnşaat Müh). Ankara Rotary Kulübü, kuruluşunda üyelerinin yarıya yakınının yabancı uyruklu olması nedeniyle haftalık olağan toplantılarını iki dilde (Türkçe - İngilizce) yapmaktadır. 

NASIL ROTARYEN OLUNUR?

Her Rotary kulübü iyi karaktere, iş ve mesleki üne sahip yetişkin kişilerden oluşur.   Dolasıyla Rotary'e üye olacak  adayda aşağıdaki özellikler araştırılır  ve aranır.

1.             Konusunda   tanınmış bir kuruluşun veya mesleğin sahibi, ortağı, yönetim kurulu üyesi  olmalı

2.             Kuruluş veya işletmelerde yönetici  olarak görev yapıyor  olmalı. 

3.              Kulübün sınıflandırma listesinde belirlenmiş iş kollarına uygun  bir iş ve meslekte şahsen ve fiilen çalışmakta  olmalı, 

4.              İşyeri veya ikametgahı kulübün bulunduğu kent sınırları  içinde olmalı.

5.            Çalıştığı kuruluşun  toplumsal itibarı yüksek olmalı  

6.            Hizmet insanı olmalı 

7.            Üyeliğin maddi yükümlülüklerini yerine getirebilmeli.

8.            Toplantılara ve  Kulübün etkinliklerine düzenli katılabilmeli.